Son escasas as oportunidades de acceder, nos escenarios galegos, aos espectáculos escénicos internacionais ou a aqueles, cando menos, que máis repercusión teñen en circuítos internacionais. A Santiago de Compostela chegou MDLSX, da compañía italiana Motus, un dos grupos máis premiados, innovadores e recoñecidos pola cualidade das súas investigacións e creacións en todo o mundo.

O espectáculo que presentaron no marco do festival Escenas do Cambio é unha mestura de himno lisérxico e documentos autobiográficos poetizados pola selección musical, a suma dramática do movemento e da luz manipulada en escena pola propia actriz. Unha reflexión sobre a identidade sexual e a construción heteronormativa do concepto de xénero. Unha lembranza dura de momentos dolorosos no social, no familiar, no sanitario e un alegato á liberdade, á capacidade de actuar por un mesmo nos momentos máis complicados da vida. Unha exposición lúdica e potente do significado do terceiro xénero ou do xénero neutro dende o propio corpo e a memoria da actriz que colide coa fabulación.

Un manifesto escénico, activismo teatral, un terreo magmático que converte o teatro en alegato movilizador a favor do respecto e da tolerancia pola diversidade. Espectáculo que activa e nos constrúe, onde a anécdota persoal se converte en relato artístico e social.

Unha nave espacial? Un espazo galáctico? Unha zona de baile? Un lugar mental? Un terreo metafórico? Polo novo espectáculo da compañía Voadora desfilan Elvis, a razón e a fe que van de paseo, un meteorito, a sonda Voyager, debuxos en movemento coas gamas cromáticas rgb, relatos de acontecementos dos anos 90 entre Compostela e a NASA, debuxos de seres humanos en movemento e sobre todo música, moita música.

Nos teatros e salas do país existe unha oferta moi diversa de espectáculos e modelos de ralación co público. Cada espectáculo chama a relacionarse con distintas capas sociais e o que as persoas espectadoras procuran no teatro non sempre é o mesmo. Estes días asistimos a espectáculos máis alternativos e outros máis comerciais, todos necesarios para o xusto equilibrio da oferta e acceso ás Artes Escénicas.

Por unha banda, está a rematar a xira do popular espectáculo Somos criminais, protagonizado por Xosé Antonio Touriñán e Carlos Blanco. Unha comedia crítica sobre as maneiras “criminais” dos comportamentos de galegos e galegas. Un espectáculo deseñado en base á actualidade, noticias e apelación directa ao contexto. Vista por máis de 50.000 espectadores/as, a xira remata esta fin de semana en Narón.

E se no máis comercial remata, de momento, o percorrido deste espectáculo, outro comeza no máis alternativo. Estreado a pasada fin de semana na pequena sala Ensalle de Vigo, Inevitable, do Colectivo Marciano Balboa (Laura Iturralde, Borja Fernández e Diego Anido) repasa os ritos relixiosos de xeito paródico, empregando feitos e accións coma saetas, procesións, levitacións e iconografías relixiosas coma a cruz, para falar de fanatismos e outras experiencias místicas a partir dun personaxe inspirado nas películas de Rambo e con altas doses de impacto visual e físico.

Roberto Pascual escolma dúas pezas de teatro infantil recentes que teñen que ver co Nadal: “Aos Reis Magos non lles gustan os caramelos de menta”, de Isabel Freire, e mais “O castiñeiro do Apalpador” do tamén actor Inacio Vilariño.

Iniciativa de custodia do territorio teatral, así define Xesús Ron o proxecto que Chévere puxo en marcha cando recibiu o Premio Nacional de Teatro do Ministerio de Cultura e que ten por obxectivo redirixir e reinvestir o soporte e o capital humano da compañía para que artistas sen compañía poidan desenvolver un espectáculo e distribuílo.

Ata o momento foron tres pezas de teatro documento, inspiradas en vivencias persoais: Goldi Libre sobre a obxección de consciencia do servizo militar obrigatorio, Salvador sobre a emigración e Anatomía dunha serea sobre a violencia obstétrica.

Hoxe falamos desta última, creada e interpretada por Iria Pinheiro, un espectáculo que nos amosa secuelas dunha ramificación do machismo social e que moitas mulleres sofren en todas as fases do embarazo e do parto. Unha peza que emprega datos, parodia, canto, poesía, humor e denuncia para expor o absurdo de moitas situacións violentas, indignantes e habitualmente eufemísticas. O teatro como rito liberador e de denuncia, o corpo como unha galaxia de recordos, a poesía verbal e visual da escena para facernos visible esoutro teatro menos respectuoso e divertido, o de certos comportamentos sociais e o do machismo histórico que campa aínda por algunhas consultas, protocolos e persoal obstétrico do noso sistema de saúde público.

A última publicación da Colección de Banda deseñada da Erregueté xunta a creación dramatúrxica de Fernando Epelde coas ilustracións de Manuel Tudela. Unha versión d’A caixa negra, obra que fala dos abusos sexuais a menores e da reconstrución dun pasado traumático a partir da escoita de fitas de casette. Coa pátina e a iconografía do ano 92 e cos referentes daquel ano marcado polos Xogos Olímpicos de Barcelona, a Expo de Sevilla, os crimes de Alcàsser ou o boom inmobiliario que provocaría a burbulla do ladrillo. Motivos todos eles inspiradores, igualmente, da creación intertextual que Fernando Epelde fará tamén no seu novo proxecto musical e de videocreación psicodélico titulado Alcàsser 92.

A versión e o formato desta nova peza de pezas, que fortalece a intriga na descoberta de novos datos daquelas vítimas da pedofilia, susténtase na condensación poética da trama, no uso de imaxes e cores que recrean o ambiente e as tensións dramáticas e nos diversos planos e saltos temporais que nos ofrecen as viñetas. Un novo xeito de achegarnos ao teatro a través do cómic, ou de achegarnos ao cómic a través do teatro.

Durante os últimos anos o circo contemporáneo galego viviu un proceso de innovación, formación e difusión que o foi situando nun lugar destacado e con importantes producións que se poden comparar coas de contextos onde o apoio ás artes circenses está máis consolidado, coma Cataluña, Portugal ou Francia, por poñer exemplos cercanos.

As recentes estreas de Arnoia, Arnoia de Pistacatro, Involución de N+1 ou 4’’ da compañía IO Circo, fálannos da forza e do impulso desta arte escénica no país.

A historia recente e as liñas de apoio á formación (aglutinadas en Pistacatro basicamente ao longo dos seus 10 anos de existencia), o programa de circo no CDG da etapa dirixida por Cristina Domínguez ou as dez edicións da Festa do Circo ou o Circo á Feira na Sala Nasa durante a primeira década deste século, foron o xermolo dos colectivos que hoxe nos presentan estas pezas caracterizadas pola poesía visual, a unidade conceptual ou a combinación de varias artes escénicas con números de circo, na liña do circo posmoderno ou do fenómeno do novo circo internacional. Aquí xa non hai exhibición de feras nin números fragmentados do tradicional circo de carpa, ou non só. Estes espectáculos son o reflexo da capacidade renovadora, absorbente e transformadora dunha arte escénica (ao mellor a que máis) permeable á evolución e a sorpresa.