Unha personaxe feminina protagonista, chea de letras pero que non sabe escribir, unha personaxe de papel, vulnerable pero poderosa, sedutora e inocente. Kukas mestura maxia, música, teatro de obxectos, circo, teatro negro e outras técnicas, xunto con referencias biográficas no texto e na escenografía (unha porta co número 79, ano de fundación da compañía) para facer gozar á cativada e á familia adulta nunha peza sorpresiva, artesanal e de humor diverso.

Cada terceiro sábado do mes de abril celébrase, dende hai 10 anos, o Día Mundial do Circo. Máis alá das carpas tradicionais, moitas compañías de novo circo souberon facer evolucionar esta arte milenaria protagonizando aspectos como a unidade conceptual, a dimensión visual da posta en escena e a fusión de varias artes, dende a música en directo ata a maxia ou a performance.

En Galicia, unha das compañías pioneiras, Pistacatro, tanto en formación coma en produción de espectáculos que presentan orixinais mundos ou versións de textos a través da acrobacia ou de números aéreos sen renunciar á homenaxe dos pallasos ou do circo tradicional, preparou unha Gala do Circo no Auditorio de Galicia o pasado domingo.

Igualmente, o número especial de circo que acaba de lanzar a Revista Galega de Teatro, a memoria do legado da Ciudad de los muchachos de Bemposta en Ourense que nos trae o documental Manoliño Ngema estreado esta pasada fin de semana no Play-Doc de Tui ou o premio Feten ao mellor espectáculo de rúa para o dúo compostelán Sincronacidas por Ohlimpiadas, veñen pór de manifesto, xunto con moitas outras actividades organizadas en moitos dos nosos escenarios, que o circo é unha arte atractiva tanto para un plan familiar coma para o público máis esixente que procura nas artes escénicas sorpresa e innovación.

Cal é a situación do noso teatro nacional hoxe? O Centro Dramático Galego e a Escola Superior de Arte Dramática de Galicia son as lexítimas sucesoras daquel proxecto fanado. Que retos e que problemáticas pexan o seu pleno desenvolvemento e autonomía?

Analizamos os piares institucionais do teatro galego co gallo deste centenario, os avances e estancamentos 100 anos despois.

Hoxe é un día especial. Todo o mundo celebra a diversidade e a arte teatral lendo a mensaxe do mexicano Carlos Celdrán en multitude de linguas. Os galegos e galegas temos a fortuna de pensarnos e recoñecernos como país (teatral) nunha lingua propia. Podemos escoitar a sonoridade das ideas do dramaturgo como: “o teatro é unha viaxe ao corazón do espectador para espertar a súa consciencia cívica, ética e humana”.

Neste día tan especial queremos falar do teatro do porvir, do futuro, e que mellor motivo que falar do I Congreso do Teatro Galego, anunciado recentemente pola Academia Galega do Teatro para marzo de 2020 e que ten como obxectivo fundamental propor a través do debate un plan estratéxico, revisar e renovar as políticas teatrais despois de 40 anos de exercicio profesional. Co 2030 no horizonte é o lema do Congreso, que quere falar de proxección, actualización e conexión coas novas dinámicas sociais.

Facemos un repaso polas candidaturas, entre as que destacan, como favoritas, Commedia con 12 nominacións e Divinas Palabras Revolution con 7. Falamos do manifesto de Carlos Santiago, un alegato á liberdade de expresión e creación e unha profunda reflexión sobre o obsceno e o sublime no teatro. Precisamente o actor e dramaturgo foi denunciado por blasfemia e insulto pola ingrexa e sectores conservadores que viron inapropiado o seu dircurso dopregón do entroido de Compostela 2018. Con esta decisión da AAAG de encargar o manifesto a Carlos Santiago, tamén se fai patente o apoio da profesión ao creador e á súa lexítima liberdade de pensamento e manifestación.

Na Gala tamén veremos, alén das propias sorpresas e do espectáculo que xirará en torno ás artes do circo e do clown, a entrega dos Premios de Honra Marisa Soto ás Aulas de Teatro universitarias de Santiago e de Ourense.   Foron canteira de moitos profesionais cando non existía unha escola superior de Arte Dramática en Galicia, dinamizadoras da actividade escénica e pontes internacionais con prestixiosas institucións. Roberto Salgueiro e Fernando Dacosta, recollerán este recoñecemento en nome dunha gran familia de actores, actrices, directoras, dramaturgas e xestoras que vimos medrar alí o noso oficio, a nosa paixón e os nosos compromisos.

Tras Vacas, Guerras, Porcos e Cregos de Quico Cadaval, estreado o 8 de xaneiro no Festival Poéticas Contemporáneas de Madrid e Tres Vellas (polo menos), con Celso Sanmartín, José Luis Gutierrez Guti e Cadaval, estreado o 16 de febreiro en Vimianzo, con CARPE DIEM chega a terceira das estreas do 15º Aniversario de Excéntricas. En abril chegará “Cartóons”, o primeiro espectáculo infantil na historia do grupo e que contará no elenco con Josito Porto e máis Víctor Mosqueira. Xa en outubro deste mesmo ano, Carballo acollerá a estrea de Medida por Medida de William Shakespeare, con Melania Cruz, Evaristo Calvo, Patricia Vázquez, Víctor Mosqueira, María Costas e Josito Porto.

Carpe diem, que se estrea hoxe no Teatro Principal de Santiago de Compostela, é unha adaptación da novela do escritor brasileiro Rubem Fonseca. Unha comedia negra, unha historia de amantes que se deixan inspirar polo cinema dos anos 50, o ritmo e a festa de Río de Janeiro, a procura de desexos non explorados nas súas respectivas relacións de parella, as novas emocións e mesmo un toque de thriller cando planifican dar morte ás súas parellas. Unha peza que se contrúe por fragmentos das aventuras, cartas, cancións e música en directo, secuencias cinematográficas proxectadas e a voz dun narrador que intervén na fábula e vemos sentado a modelar a vida destes seres na mesa do seu escritorio.

A Asociación de Directores de Escena de España abre nova colección coa reedición de Ei, Feldmüle! de Xesús Pisón, primeiro premio Rafael Dieste, do ano 1991. Grazas ao apoio da entidade organizadora, a Deputación da Coruña, unha das administracións públicas que máis constante e cualitativamente apoiou e continúa a estimular a creación dramática galega, a ADE presenta unha edición crítico do texto traducida tamén ao castelán e que, polo tanto, favorece a difusión exterior do noso patrimonio teatral e da creación escénica galega.

A peza é unha alegoría ecoloxista, con notas vampíricas, simbólicas, cómicas, escatolóxicas e absurdas, que nos traen o eco dun teatro que transita do expresionismo e do enxebrismo documental en clave de farsa da xeración Abrente á nova Dramaturxia galega dos 90, na procura de novas formas e referentes artísticos. Un texto que, coma todo o corpus e o capital histórico da cultura teatral convén revisitar, para aprezar, valorizar e recoñecer camiños e aperturas que xa se levaron a cabo hai tempo, mais que continúan a iluminar moitas posibles escenas do presente. Para non querermos, tampouco, inventalo todo de novo.