“O meu reino non é deste mundo” é o lema ao título co que Manuel María gañou o 1º Premio Abrente aló polo ano 1973, coa ameaza do franquismo aínda viva e a defensa dun teatro en expresión galega, popular e crítico, asentado nas tradicións culturais galegas e divertido.

En 2019, a compañía en que participan Anxo García e Fran Lareu como actores e María Peinado como directora, presenta unha posta en escena grazas ao impulso encomiable da Fundación Manuel María, co seu certame de Proxectos Teatrais, e do que resultou gañador este que agora viu a luz a pasada semana no Auditorio de Ourense. Unha posta en escena á luz doutras ameazas: o auxe dos totalitarismos, a perda de valor da cultura de base e da diversidade lingüística e cultural. Elementos que, ademais, teñen un acertado motor creativo nesta escenificación.

Teatro da Ramboia presenta un espectáculo impecable na expresión visual, acertado na lectura ampla (con monicreques que teñen a cara fotografada de Mussolini, Hitler e Franco, coa raíña Facunda convertida aquí en Margaret Thatcher. Atinado espazo sonoro, de gala, entre Massiel e Raphael, mentres a tiranía e abuso do poder ocupan o teatriño dos bululús que representan os dous actores e titiriteiros Fran Lareu e Anxo García.

Na colaboración semanal de Roberto Pascual, falamos das inquedanzas creativas da xente nova que sae da ESAD de Galicia, das súas preocupacións amables ou da súa creación sen condicionantes, dun espectáculo que fala de Arte dende a perspectiva única da artista, falamos dos coloquios pos-función, falamos da mentorización na arte escénica, de residencias artísticas, das poses na arte, da relación co público, da diversidade de formatos e procesos creativos.

Facémonos preguntas, xogamos coma cativos, pero fóra do académico e con todas as responsabilidades e compromisos reais que iso conleva. Qué oportunidades e debilidades teñen as novas xeracións de entrar no circuíto profesional? Como integralas e baixo qué parámetros na cadea de valor? Hai que distinguir para o público estes espectáculos en formación e proceso de xeito claro con respecto aos demais espectáculos acabados? 

O inicio da tempada teatral déixanos dúas estreas: a da histórica compañía ourensá Sarabela e a da nova compañía Os Náufragos.

No caso da primeira, trátase dunha peza inspirada n’As Crónicas do Sochantre, de Álvaro Cunqueiro, dirixida polo actor da compañía Elefante Elegante Gonçalo Guerreiro. Un espectáculo con reminiscencias á road trip, ao xénero da maxia ou ao spaghetti western. Cómica, simbólica e crítica, esta viaxe ao mundo da fantasía de Cunqueiro e á cobiza do mundo actual, lévonos a gozar de fermosas imaxes nas que destancan os fondos de cor do escenógrafo Baltasar Patiño, que siluetean a uns personaxes corais que nos irán descubrindo a inmortalidade dos pecados capitais.

Karelu foi a estrea d’os Náufragos en abril no Teatro Rosalía de Castro da Coruña e que estes días se presentou en escenarios de Santiago de Compostela e Vigo. A obra, orixinal de Gustavo del Río e Ismael Gil Candal, conta coa interpretación de Santi Cuquejo e Denís Gómez e proponnos unha visión sobre as diversas masculinidades, así como a pegada e a reconciliación coa violencia paterna nunha visita á casa familiar e aos obxectos e paisaxes do recordo infantil. 

Dúas estreas do noso teatro para vermos na tempada en escasos lugares até o momento…

Facemos un repaso por unha serie de recursos on line que nos permiten coñecer, ler, informarnos e conectarnos coa práctica escénica (galega). Poder facer comunidade, ter en conta ás persoas espectadoras, termos acceso a análises e estudos críticos sobre teatro, facer circular información sobre eventos, iniciativas, mesas de debate, cursos, etc., son fundamentais os espazos abertos e as novas canles de comunicación e que así os espectáculos non fiquen aillados nos teatros e ás veces desapercibidos na axenda cultural.

Nesta ocasión queremos destacar dúas webs novas: mundoescenico.gal e escenanorte.com.

A primeira nace como unha plataforma comunitaria para dar a coñecer eventos escénicos e musicais e para intercambiar ofertas e demandas de servizos profesionais coma unha rede social. A segunda é unha web asociada a un proxecto das asociacións profesionais de teatro de Galicia, Asturias, Cantabria e País Vasco: Camiño Escena Norte. Unha nova iniciativa de circulación de espectáculos profesionais entre as comunidades do norte, próximas pero se cadra moi descoñecidas aínda. Un novo xeito de achegarnos máis ao teatro e de que nos coñezan mellor a nós tamén.

O teatro que loita contra o efémero, a súa aparente característica esencial, é o que ten máis garantías de sumar, consolidar, documentar e transformar as vías de progreso.

Daimon ou demon é un termo de orixe grega co cal aquela sociedade facía referencia ao destino particular das persoas. Na posta en escena que Matarile estreou a pasada fin de semana na Sala Ártika de Vigo, emprégase este concepto como punto de partida pra facernos sentir, percibir e vivenciar unha serie de cadros diversos, enfiados por un anxo e ás veces demo con ás ou nariz longo de pau, danzando entre o elenco que se presenta, que nos pregunta polo medo, que nos canta unha canción de karaoke, que reflexiona sobre os referentes da directora Ana Vallés e as presenzas máxicas que habitan a (súa) escena: Pina Bausch, Tadeusz Kantor, Ono, Roberto Bolaño… Un elenco composto por actrices, músicos, actores, bailarinas (Ricardo Santana, Nuria Sotelo, Celeste, Alba Loureiro, Cristina Hernández Cruz, Nacho Sanz, Jorge de Arcos, Neus Villà Jürgens, Ana Cotoré) con Baltasar Patiño replicando co espazo (lumínico) e que nos presentan a materia do berro, da ironía, do misterio, da esperanza, do inexplicable, dos preconceptos, do decorrer da vida (pero que vida? vida digna? vida elixida? vida trazada?)

Daimon ten, loxicamente, moitas das características compositivas e estéticas da compañía, fundada en Santiago de Compostela no ano 1986: a autorreferencialidade, a fragmentación, a crítica (tamén vemos a autocrítica e a autoparodia na primeira escena, cando se fala de compañías e Ricardo Santana confesa ao micrófono que o peor que lle pode pasar a un artista é a indiferenza, por iso apunta que ás veces a mellor solución é a vaidade). Pero nesta peza temos proxección audiovisual e ten un especial protagonismo a música, un espazo sonoro creado ao vivo que nos transporta por sentimentos diversos, irracionais, libres. Porque iso é ao que nos convida Matarile: a sentir libremente e voar cos nosos anxos e demos, sen racionalizar por que voamos.

O verán é moi propicio para as actividades ao aire libre e hoxe queremos facer unha breve escolma de compañías galegas de teatro de rúa, con moita presenza en programas de festas, ciclos ou actividades vacacionais; da man de Roberto Pascual

Moitas compañías deciden especializarse neste ámbito e as propostas son cada vez máis competitivas, pois máis ca encher de actividades un programa, a calidade e a creatividade priman, ao igual ca noutros ámbitos da profesionalización teatral.

Queremos, pois, sinalar os espectáculos Ghop!, da nova compañía Teatro ao Cubo e o premiado Oh limpiadas, da compañía Sincronacidas. 

A primeira é unha divertida, participativa e virtuosa fusión de circo, maxia, monicreques e humor arredor do propio mundo do espectáculo, das virtuosas habilidades e da idea de divertimento. A segunda, sen renunciar a iso, proponnos unha reflexión sobre o rol e presenza das mulleres no mundo do deporte e polo tanto, unha visión crítica sobre a desigualdade.