Procuramos valorar o resultado de Galicia Escena Pro. Unha edición de transición. Un ano marcado polo debate construtivo, pola necesidade de manter un mercado necesario nun contexto de precariedade, de supervivencia. Escena Galega asume as rendas con reseñables acertos ante unha institución (a AGADIC) cada vez máis desprendida de responsabilidades.

Galicia Escena Pro aposta por innovar en aspectos metodolóxicos (foi valorada moi positivamente a figura do facilitador, levada a cabo por Juan Rodríguez, de Caramuxo Teatro) e de contido (ademais de espectáculos de creación contemporánea moi aplaudidos coma Pink Unicorns de La Macana, tamén se organizaron mesas de traballo coma a coordinada por Sabela Mendoza e Caterina Varela, na que se defendeu unha Escena plural como o reflexo dos dereitos do público de contar cunha oferta diversa acorde á evolución da arte e da profesionalización creativa).

Pero sobre todo, Galicia Escena Pro 2019 déixanos moitas preguntas: cara a onde pode camiñar a creación escénica galega contemporánea? Conta co acompañamento cohesionado da xestión cultural municipal e autonómica? Conta con ferramentas sólidas de mediación cultural? Debater para crecer e profesionalizar ou dotar de maiores recursos as tarefas dos programadores dos teatros, acorde ao nivel acadado nestes máis de 30 anos de profesión teatral galega tamén parece ser unha das conclusións domercado galego das artes escénicas que se celebrou estes días en Santiago de Compostela.

Unha exposición de alumnado de Escenografía e unha posta en escena dun texto de Xavier Prado Lameiro no cal participou alumnado da ESAD xunto cos membros da centenaria Coral, engalanaron estes días as rúas e o Teatro Principal de Ourense para divulgar o que supuxeron aqueles Coros, os seus Cadros de Declamación e a actividade escénica durante o Rexionalismo e a época das Irmandades da Fala, tanto para a dignificación do idioma como para o asentamento dunha tradición de noso na cultura escénica popular.

A versión escénica desta Retirada de Napoleón, de Prado Lameiro, mantén os elementos característicos daqueles espectáculos. Este traballo, presentado o 31 de maio no Teatro Principal de Ourense, estivo coordinado por profesorado da Escola Superior de Arte Dramática de Galicia, xunto cos membros da Coral. Mestura e une a interpretación cómica de personaxes tipo, con elementos costumistas, música, baile e o canto final do Himno Galego, como era costume e tradición. Pero sobre todo, con estas actividades mestúrase tradición, historia, patrimonio, traballo documental e novos valores. O traballo coa comunidade e con distintos axentes culturais fará máis sensible e mellor a unha profesión en formación que, pola súa banda, fai sentir fresca e dinámica a unha institución coma a Coral de Ruada, depositaria de parte inconmesurable da identidade e da memoria cultural dun país.

As tendencias escénicas amósannos a forte presenza que a linguaxe do cinema ou o uso de ferramentas tecnolóxicas, dispositivos ou códigos da comunicación dixital teñen na escenificación.

Comezamos este percorrido polo espectáculo Interferencia varada da compañía Xerpo, residente na Sala Ingrávida do Porriño. Esta é unha peza especial para a compañía, de tránsito e de nexo entre a poesía (visual e verbal, cos haikus da escritora Helena Villar Janeiro) e a tecnoloxía.

Dende a vídeoconferencia, a proxección de transparencias, fragmentos de filmes ou unha cámara que recolle primeiros planos e obxectos, toda unha serie de elementos que se mesturan coa estética Wabi-Sabi, a expresión verbal condensada e asombrosa do haiku e a reflexión conceptual sobre o espazo e o tempo.

Un tempo e un espazo adicado á contemplación, á emoción e á visibilización da obra e das descobertas de mulleres pioneiras coma Jocelyn Bell, Hedy Lamarr ou Hannah Courtay. Un posicionamento ideolóxico claro e xusto da directora e do actor (Irene Moreira e Álex Sobrino) con respecto á ciencia, a arte e o feminismo.

A única produción da recortada compañía pública de teatro lévanos a reflexionar sobre os tópicos, as imaxes na retina, os cheiros, a realidade crítica, a retranca escénica, a desmitificación, o xogo ou o lercheo, arredor do concepto de identidade galega. Dous textos de Roi Vidal e de Esther Carrodeguas cinguidos na linguaxe escénica pola directora Gena Baamonde.

Se se fala dela é porque existe, aínda que se dilúa. Se nos rimos de nós mesmos, saberemos dos nosos pecados, sen que nos crucifiquen. Se facemos un delirio e un esperpento poderemos superar (ou non) a esencia do rural, dobucólico, do pai mesmo… Aí están os incendios, a Igrexa, o Panteón de galegos ilustres, a romaría gastronómica… Un templo presidido por unha vulva enorme con encaixe dá paso a unha viaxe autobiográfica e histórica sobre a area vermella do nariz de pallaso. Da poesía á épica. Da literatura ao hashtag. Do hashtag á coreografía de iconas galaicas nunha galaxia ebria e divertida en varios momentos.

Ata o 5 de maio no Salón Teatro e despois minixira galaica, que remata o 5 de xullo en Vigo.

Alma de marioneta, corazón de poeta. Esta é unha das frases que escoitaremos no espectáculo Arlequina, co que Kukas celebra unha data especial acompañado por outros titiriteiros galegos coma Borja Ínsua ou Larraitz e con músicos en directo.

Unha personaxe feminina protagonista, chea de letras pero que non sabe escribir, unha personaxe de papel, vulnerable pero poderosa, sedutora e inocente. Kukas mestura maxia, música, teatro de obxectos, circo, teatro negro e outras técnicas, xunto con referencias biográficas no texto e na escenografía (unha porta co número 79, ano de fundación da compañía) para facer gozar á cativada e á familia adulta nunha peza sorpresiva, artesanal e de humor diverso.

Cada terceiro sábado do mes de abril celébrase, dende hai 10 anos, o Día Mundial do Circo. Máis alá das carpas tradicionais, moitas compañías de novo circo souberon facer evolucionar esta arte milenaria protagonizando aspectos como a unidade conceptual, a dimensión visual da posta en escena e a fusión de varias artes, dende a música en directo ata a maxia ou a performance.

En Galicia, unha das compañías pioneiras, Pistacatro, tanto en formación coma en produción de espectáculos que presentan orixinais mundos ou versións de textos a través da acrobacia ou de números aéreos sen renunciar á homenaxe dos pallasos ou do circo tradicional, preparou unha Gala do Circo no Auditorio de Galicia o pasado domingo.

Igualmente, o número especial de circo que acaba de lanzar a Revista Galega de Teatro, a memoria do legado da Ciudad de los muchachos de Bemposta en Ourense que nos trae o documental Manoliño Ngema estreado esta pasada fin de semana no Play-Doc de Tui ou o premio Feten ao mellor espectáculo de rúa para o dúo compostelán Sincronacidas por Ohlimpiadas, veñen pór de manifesto, xunto con moitas outras actividades organizadas en moitos dos nosos escenarios, que o circo é unha arte atractiva tanto para un plan familiar coma para o público máis esixente que procura nas artes escénicas sorpresa e innovación.